مضمون ترانه‌ها

1. ترانه‌ی ویژه‌ی بازی یا شمارش به‌هنگام بازی

•  لی لی لی لی حوضک، گنجشکه اومد آب بخوره، افتاد تو حوضک.
•  تاپ تاپ خمیر، شیشه پرپنیر، دست کی بالاس؟
•  حمومک مورچه داره، بشین و پاشو خنده داره.

2. ترانه‌های مخصوص نوازش و لالایی

• نوازش دختر، به کس کسونش نمی‌دم به همه کسونش نمی‌دم. به مرد كورش نمی‌دم، به راه دورش نمی‌دم. شاه بیاد با لشکرش، وزیر بیاد با نوکرش... آیا بدم آیا ندم؟
•  نوازش کودک، سفید سفیدش صد تومن، سرخ و سفید سی‌صد تومن، حالا که رسید به سبزه، هر چی بگی می‌ارزه.
•  لالایی برای کودک، لا لا لا لا گل پونه، گدا اومد در خونه. نونش دادیم، خوشش اومد، خودش رفت و سگش اومد، چخش کردیم، بدش اومد. لا لا لا لا گل خشخاش، بابات رفته خدا همراش. لا لا لا لا گل فندق، ننه‌ت رفته سر صندوق.

3. ترانه‌های مربوط به قصه‌ها

•  سرآغاز قصه، یکی بود یکی نبود، زیر گنبد کبود، پیرزنی نشسته بود. اسبه عصاری می‌کرد، گربه بقالی می‌کرد. شتر نمدمالی می‌کرد، پشه رقاصی می‌کرد. عنکبوته بندبازی می‌کرد، موشه ماسوره می‌کرد... .
• پایان قصه، بالا رفتیم ماس بود، پایین اومدیم ماس بود، قصه‌ی ما راس بود.
•  قصه‌ی معروف، دویدم و دویدم، سر کوهی رسیدم، دو تا خاتونی دیدم، یکیش به من آب داد، یکیش به من نون داد، نون و خودم خوردم، آب و دادم به زمین، زمین به من علف داد، علف و دادم به بزی، بزی به من شیر داد، شیر و دادم به نونوا، نونوا به من آتیش داد، آتیش و دادم به خیاط، خیاط به من قبا داد، قبا دادم به ملا، ملا به من قرآن داد، قرآن و دادم به بابا، بابا به من خرما داد، یکیش و خودم خوردم، یکیش افتاد به زمین، گفتم بابا خرما بده، زد تو کُلام افتاد تو باغچه، رفتم کُلام و بیارم آتیش به پنبه افتاد، سگ به شکمبه افتاد، گربه به دنبه افتاد.

4. ترانه‌های کار در سروده‌های روستاییان

برو برو خرمن کوبی
آهای آهای زبون بسته
ای نازنین پا برزمین بپر هوا نخور زمین
برو ببینم
خسته نشی
آهای آهای زبون بسته
قربون می‌رم هوش تو را
زلف و بناگوش تو را

5. ترانه‌های انتقادی و مطایبه‌آمیز

•  ترانه در باب فقر و نداری عوام مردم، الله کریم، هفت نفریم، نون نداریم. شب می‌خوریم، صبح نداریم. صبح می‌خوریم، شب نداریم.
•  ترانه در نکوهش حکومت استبدادی، مشکی، مشکی، مشکونه، بند مشکم قیطونه، دوغش مال چوپونه، مَسکه‌ش مال دیوونه، رنجش به ما می‌مونه.

6. ترانه‌های غنایی و عاشقانه

دیشب که بارون اومد، یارم لب بون اومد. رفتم لبش ببوسم، نازک بود و خون اومد. خونش چکید تو باغچه، یه دسته گل دراومد. رفتم گلش بچینم، پرپر شد و ور اومد. رفتم پرش بگیرم، کفتر شد و هوا رفت. رفتم کفتر بگیرم، آهو شد و صحرا رفت. رفتم آهو بگیرم، ماهی شد و دریا رفت.

7. ترانه‌های رقص و تصنیف‌های عامیانه

ترانه‌های عامیانه‌ی چندی بـرای کف زدن، دم گرفتن و رقـص است. از آن‌ها نمونه‌ای چنـد ذکـر می‌کنیم:

•  این‌جا تهرونه... بشکن! قر فراوونه... بشکن! من نمی‌شکنم، ... بشکن! برای تاجرا بشکن! روی آجرا... بشکن! زیر درخت یاس... بشکن! کردم التماس... بشکن! زیر درخت توت... بشکن! این‌جا بشکنم... یار گله داره، اونجا... بشکنم یار گله داره.
•  البته، البته، البته، البته هونگ دسته داره. آلبالو گیلاس هسته داره. آفتابه پسر عموی فیله، این ریش برادر سیبیله. آفتابه سوار بر لگن شد، گنجشک رفیق کرگدن شد. دیشب که به دست ما چپق بود، حموم نظامیه قُرُق بود.
• عمو سبزی‌فروش! - بله. سبزی کم‌فروش! - بله. سبزی هم داری؟ - بله. سبزیت باریکه؟ - بله. دالون تاریکه؟ - بله. سبزیت گل داره؟ - بله. درد دل داره؟ - بله. ابروم رو دیدی؟ - بله. خوب پسندیدی؟ - بله. وسمه خریدی؟ - بله. به ریشت خندیدی؟ - بله. ترتیزک داری؟ - بله. پاچه خیزک داری؟ - بله.
  آن بخشی از ترانه‌های عامیانه که ویژه‌ی تصنیف (به منظور خواندن با آلات موسیقی) است اغلب از تصنیف‌هایی کـه در دوران سلسله‌ی قاجـار در تهران مرسوم بوده گرفته شده است. نمونه‌‌ای از این تصنیف‌ها بدین قرار است:
•  بیا برویم از این ولایت من و تو. تو دست من و بگیر و من دامن تو. بادا بادا مبارک بادا ایشالا مبارک بادا. قربان بروم روشت مرغابی را، آن حوض بلور و گردش ماهی را. این حیاط و اون حیاط، بپاشین نقل و نبات، به سر عروس و داماد. پنج دری رو به قبله، شروشر آبش می‌آد، عروس ما بچه‌ساله، سر شب خوابش می‌آد، کوچه تنگه؟ بله. عروس قشنگه؟ بله. دست به زلفاش نزنین، مرواری‌بنده بله. گل دراومد از حموم. سنبل دراومد از حموم، شاه دوماد رو بگین، عروس دراومد ازحموم. عروسیِ شاهانه، ایشالا مبارکش باد. عیش بزرگانه، ایشالا مبارکش باد.

تعداد این تصنیف‌ها بسیار است و تفاوت اساسی آن‌ها با تصنیف‌های دیگر در خصلت قوی فولک‌لوریک آن است. این تصنیف‌ها با صمیمیت بیش‌تری از تصنیف‌های ادبی دوران بعد، که جنبه‌ی رسمی داشتند، رنگ زمان و روان را منعکس می‌کنند و مطالب را در عبارات مشخص‌تر و احساسات را در چارچوب یک‌نواخت‌تر بیان می‌دارند.

8. ترانه‌های مثلی 

ترانه‌هایی هستند كه از ادغام ترانه‌های عامیانه و ضرب‌المثل‌ها با مضامین اجتماعی پدید آمده‌اند.
شاید به‌تر باشد گفته شود که منبع ضرب‌المثل ادبیات عوام است. ترانه‌های عامیانه بر اثر تکرار و تداوم، حالت و تشخص ضرب‌المثل را به‌دست می‌آورند. بسیاری از اشعار و ترانه‌های عامیانه صورت ضرب‌المثل دارند و نیز می‌توان تصور کرد که برخی از جمله‌هایِ مثلی شعرگونه‌اند.
درباره‌ی ضرب‌المثل‌ها در بخشی جداگانه به تفضیل می‌پردازیم و این‌جا تنها به ذکر نمونه‌ای اکتفا می‌کنیم:
فرنگی اومده بندر گرفته
اول کشتی، دوم لنگر گرفته
سلام از من به شاه عباس رسونین
که کافر، دین پیغمبر گرفته
در بخش ترانه‌های عامیانه، تنها به ذکر ترانه‌های رایج در تهران بسنده شده و کم‌تر به نمونه‌هایی بومی نواحی دیگر ایران اشاره شده است. این امر دلیل بی‌توجهی به فرهنگ‌های بومی نیست؛ زیرا پرداختن بیش‌تر و درخور شأن به این موضوع مجالی گسترده‌تر می‌طلبد.