بریده‌های کتاب

اسطوره‌های ایرانی

در میان اسطوره‌های ایرانی نیز مانند اساطیر سایر ملل، منشأ آفرینش در جایگاه ويژه‌ای قرار دارد. ایرانیان باستان خداوندگار خویش را اهورامزدا (اورمزد/هرمزد) می‌خواندند و او را سرچشمة جاودانگی و دانایی کل می‌پنداشتند. اهورامزدا در مقام خردمندی و خیر مطلق قرار داشت که نه کسی را فریب می‌دهد و نه کسی یارای فریب دادن او را دارد. اورمزد روحی بدون جسم، اما دارای وجوه مذکر و مؤنث است. او مادر و پدر آفرینش و پدیدآورندة مسیر خورشید، ماه و ستارگان بوده و هست و خواهد بود. درمقابل اورمزد، انگره‌مینو (اهریمن) قرار دارد که روح شر است و همواره سعی می‌کند دنیا و حقیقت را ویران کند و به انسان‌ها و حیوانات آسیب رساند. زندگی در این جهان بازتابی از مبارزة کیهانی اهورامزدا و اهریمن -به‌عبارت‌دیگر سپنتامینو و انگره‌مینو- است. اهریمن به جنگ همة نیکی‌ها می‌رود و سعی می‌کند همة آن‌ها را اغوا کند و آن‌ها را به جهان تاریکی، فریب و دروغ خود بکشاند. در نبرد اهریمن با اهورامزدا، نیروی عظیم خرد و دانایی او تنها سلاح رویارویی خداوندگار پاکی‌ها با انگره‌مینو است. اهورامزدا برای نابودی اهریمن و این‌که از جاودانه شدن او جلوگیری کند، به خرد هروسپ آگاه (خرد از همه‌چیز آگاه) متوسل می‌شود و با فرستادن بارقه‌هایی از نور، اهریمن را به نبردی درازمدت می‌کشاند و او را از بین می‌برد.
هرچند ایرانیان باستان به خداوند یگانه (اهورامزدا) اعتقاد داشتند، اما همانند سایر ملل باستانی بر این باور بودند که ایزدان و ایزدبانوان بسیاری در امورات متفاوت جهان (مرتبط با یکی از مظاهر طبیعت) دست دارند که هریک با نامی خاص شناخته می‌شدند.
آناهیتا (اردویسور ناهید)
آناهیتا ایزدبانوی آب‌ها و اقیانوس‌هاست که سرچشمة حیات‌بخشی،‌ باران‌زایی و بالتبع رویش و زایندگی طبیعت است. به باور ایرانیان باستان، آناهیتا نطفة زنان و مردان را پاک می‌سازد، رحم ماده‌ها را تطهیر می‌کند و شیر مادران را از آلودگی‌ها جدا می‌سازد. او ایزدبانوی حامی زنان شریف و پاک‌دامن است تا کودکانی پاک‌سیرت بیاورند. به دختران آزاده‌ای که هنگام ازدواج به درگاه وی روی می‌آورند شوهران نجیب و نیرومند می‌بخشد.
قدر و منزلت ایزدبانوی آب در میان اساطیر ایرانی تا به حدی است که عموم ایرانیان عهد باستان، حتی پادشاهان و پهلوانان بنام، در مواقع بحران و اضطرار به درگاه او پناه می‌بردند و برای رهایی از مشکلات و دستیابی به آرزوهای خویش از آناهیتا یاری می‌طلبیدند. حتی مطابق با متون اوستا، قهرمانان و ضدقهرمانان به یکسان آناهیتا را ستایش می‌کردند.
وِرِثرَغنه (بهرام)
ورثرغنه خداوندگار سلحشوری و جنگاوری است. او به‌تمامی ويژگی‌های ایزدان باستانی جنگ و دلاوری آراسته است؛ نیرویی که بر هر مقاومتی از سوی مردمان، دیوان، جادوان و پریان غلبه می‌کند. البته قدرت بهرام به جنگاوری و پیروزی نظامی محدود نمی‌شود، بلکه برای او صفاتی همچون جوانمردی، شفا‌بخشی و حمایتگری برمی‌شمرند.
میترا (مهر)
میترا (میثره) ایزد خورشید و روشنایی است که گردش فصول و تغییر شب و روز را در کنترل خود دارد. ایزد خورشید علاوه‌بر ایران، در میان سایر ملل باستانی همچون روم و هند نیز پرستش می‌شده است. میترا نماد مهرورزی، محبت، صمیمیت و دوستی است؛ مهر و دوستی و دانایی را در قلب انسان‌ها تقویت می‌کند و آن‌ها را به راه راست هدایت می‌کند و از پلیدی‌ها و دشمنی‌ها دور نگاه می‌دارد.
یکی از خصوصیات متعدد میترا مفهوم داوری است: او وفاداران را حفاظت و پیمان‌شکنان را مجازات می‌کند.
وایو (وای)
در متون اوستایی از وایو به‌عنوان ایزد بادها یاد شده است. او خداوندی قدرتمند و جنگجوست که افراد به هنگام خطر به درگاه او پناه می‌برند و از وی طلب یاری می‌کنند. در اساطیر ایران باستان، این ایزد از جایگاه رفیعی برخوردار است تا آنجا‌که هردو آفریدگار خیر (سپنتامینو) و شر (انگره‌مینو) به پیشگاه وی قربانی هدیه می‌کنند. وایو مسلح به جنگ‌افزارهای زرین به مصاف ارواح شرور می‌رود و درمقابل آن‌ها از مظاهر خیر و نیکی حمایت می‌کند.
تیشتریه (تیشتر)
تیشتر ایزد نگهبان باران و خاستگاه باروری است. او به‌عنوان نیروی یکسره خیر و نیکی با اپوشه (اپوش)، دیو خشک‌سالی، در ستیز است. تیشتر همچون خدایی تصویر شده که از سرچشمة همة آب‌ها برمی‌خیزد و آب‌ها را در میان کشورها تقسیم می‌کند. طبق روایت‌های متون اوستایی، تیشتر در هیئت اسبی زیبا و سفید با زین‌ طلایی است که به دریایی فرو می‌رود و در آنجا در نبردی سخت به یاری اهورامزدا، اهریمن تباه‌سازندة زندگی را از پای درمی‌آورد و دشت‌ها، مزارع و چراگاه‌های سراسر جهان را سیراب می‌کند. برای ادامه، به کتاب مراجعه کنید.

کتاب‌های مرتبط

آیین‌ها و مراسم آیینی ایران و جهان

135,000 تومان
وزن 0.5 کیلوگرم
نام مولف

احمد تمیم داری, مریم نوتاش

شابک

9786008731726

تعداد صفحه

185

سال انتشار

1398

نوبت چاپ

اول

قطع کتاب

وزیری

نوع جلد

شومیز

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *