استفاده از سایت را آسان کنید

توضیح دادیم که چرا دسترسی، اساس کیفیت وب‌سایت است و دسترسی مستلزم چیست و چگونه می‌توان آن را تحقق بخشید. تبعیت از معیارهای نسخۀ ۲ دستورالعمل‌های دسترس‌پذیری محتوای وب صرفاً کافی نیست. پیروی از دستورالعمل‌های فنی دسترس‌پذیری به این معنا نیست که استفاده از صفحات وب واقعاً آسان است و به‌راحتی می‌توان آنها را یاد گرفت یا آنکه دسترس‌پذیری به کارایی عملیات کمک می‌کند.
توجه به دسترس‌پذیری و کاربردپذیری و همچنین محتوا از پیچیدگی صفحات وب به‌طور چشمگیری می‌کاهد و موجب ایجاد وب‌سایت‌های کاربرپسندی می‌شود که ضامن رضایت و وفاداری کاربر، و کیفیت و موفقیت آن است.

• کاربردپذیری

به‌طورکلی کاربردپذیری برای طراحی وب ‌دسترس‌پذیر ضروری است. به‌طور آرمانی، فرایند طراحی کاربرمحور باید شامل آزمون‌های ‌دسترس‌پذیری و کاربردپذیری باشد؛ نمونه‌های آزمون باید از بین کاربرانی انتخاب شوند که هدف وب‌سایت شما هستند.
کاربردپذیری خوب حاصل توجه دقیق به همۀ جزئیات طراحی است که در این فصل به آنها اشاره می‌کنیم. استاندارد ایزو ۹۲۴۱ (www.iso.org) سه مؤلفۀ مهم کاربردپذیری را نام می‌برد:

• اثربخشی: یک کاربر مشخص با چه دقت و کیفیتی می‌تواند به اهداف تعیین ‌شده در یک محیط خاص دست یابد.
• کارآیی: منابعی که برای دست یافتن به آن سطح دقت و کیفیت صرف شده است.
• رضایت: راحتی و مقبولیت سامانه برای کاربران و افرادی که تحت تأثیر کاربرد آن قرار می‌گیرند.

معیارهای فوق تعاریفی انتزاعی هستند. متخصص معروف حوزۀ کاربردپذیری، جاکوب نیلسن، پنج مؤلفه برای آزمون کیفیت کاربردپذیری نام می‌برد:

•  قابلیت یادگیری: تکمیل وظایف ابتدایی برای کاربرانی که برای بار اول از وبسایت دیدن می‌کنند (با طرح وبسایت مواجه می‌شوند) چقدر آسان است؟
• کارایی: زمانیکه کاربران با طرح وبسایت آشنا شدند با چه سرعتی قادر به تکمیل وظایف هستند؟
• قابلیت به‌خاطرسپاری: هنگامیکه کاربران بعد از مدتی عدم استفاده از وبسایت مجدداً به سراغ آن می‌آیند، چقدر طول می‌کشد تا مهارت قبلی را به‌دست آورند؟
• خطاها: کاربران چند بار خطا می‌کنند، این خطاها چقدر جدی هستند و جبران آنها چقدر آسان است؟
• رضایت: کار کردن با (طرح) سایت چقدر خوشایند است؟

تنها شیوۀ مؤثر برای رسیدن به بالاترین سطح کاربردپذیری، آزمودن است:

• قبل از اینکه ویژگی‌های جدید به مرحلۀ توسعه برسند، باید آنها را آزمایش کرد و قبل از راه‌اندازی نهایی آن آزمایش را تکرار کرد.
• قواعد کاربردپذیری که برای یک گروه از کاربران خوب جواب می‌دهد ممکن است برای گروهی دیگر مناسب نباشد. در بازارهایی که تفاوت‌های فرهنگی شدیدی دارند، به‌ویژه آنهایی که از الفبای متفاوتی استفاده می‌کنند، باید کاربردپذیری سایت را آزمایش کرد.
•  باید همواره آمادگی واقعی برای تغییر طرح وجود داشته باشد.
• زمان و هزینۀ لازم برای ایجاد تغییر باید در برنامۀ پروژه گنجانده‌ شده باشد.
•  آزمون کاربردپذیری باید فرایندی مستمر باشد.

• به‌گونه‌ای بنویسید که مناسب حال خوانندگان وب باشد

واقعیتی گریزناپذیر این است که کاربران اینترنتی صبور نیستند و تنها چند ثانیه به یک صفحه اختصاص می‌دهند و به ‌جای خواندن کامل صفحه تنها نگاهی گذرا به آن می‌کنند. آنها فقط زمانی شروع به خواندن کامل صفحه می‌کنند که به اطلاعات تفصیلی موردنیاز خود رسیده باشند.
نوشتن برای وب بسیار متفاوت از نوشتن برای رسانه‌های چاپی است. برای راحت‌تر کردن مطالعه گذرای متن (اسکن) موارد زیر را رعایت کنید:

• تیترها و میان‌تیترها باید معنادار بوده و به محتوای ذیل خود مربوط باشند.
• هر بخش از اطلاعات جدید باید عنوان خاص خود را داشته باشد.
• محتوا باید در بندهای (پاراگراف‌های) بسیار کوتاه تدوین شود؛ ۲۵ تا ۴۰ واژه خوب است. فضای اطراف بند نیز مهم است.
• مطالعۀ گذرای فهرست‌های موردی بسیار راحت‌تر است، از این رو، هر جا ممکن است از این فهرست‌ها استفاد کنید، با این حال تعداد زیادی از آنها را یکجا در یک فهرست به‌هم‌پیوسته قرار ندهید.
• با زبانی ساده بنویسید:

        • واژه‌های کوتاه به‌جای واژه‌های بلند.
        • واژه‌های رایج به‌جای واژه‌های غیرمعمول.
        • واژه‌های ساده به‌جای واژهه‌ای تخصصی (به غیر از زمانی‌که برای مشتاقان به یک موضوع خاص می‌نویسید).

•  از واژه‌های اختصاری و سرنام‌ها استفاده نکنید، مگر اینکه آنها را توضیح داده باشید یا آن واژگان به‌طور متداول مورد استفاده مخاطبان خاصی قرار می‌گیرند.
• مختصر و مربوط بنویسید و جان کلام را بگویید - از زبان پرطمطراق پرهیز کنید و از صفت‌های غیرضروری استفاده نکنید.
• بعد از تهیۀ پیش‌نویس، متن را بی‌رحمانه کوتاه کنید.
• در شیوۀ سنتی نوشتن، ابتدا مقدمه و پیشینۀ موضوع بیان می‌شود، سپس ایده‌های مدنظر معرفی و درمورد آنها بحث می‌شود و در آخر نیز نتیجه‌گیری می‌آید. این کار ‌مانند یک هرم است: قاعده یا بنیانی دارد که بحث با اتکا بر آن شروع می‌شود و ادامه پیدا می‌کند و با نتیجه‌گیری، که محل تلاقی ایده‌هاست، خاتمه می‌یابد.

به هنگام نوشتن برای وب از رأس هرم شروع می‌کنیم و روش هرم وارونه را به کار می‌گیریم:

• با نتیجه‌گیری یعنی همان پیام اصلی شروع می‌کنیم.
• سپس ایده‌ها، دلایل و اطلاعات اضافی را ارائه می‌نماییم.
• در آخر پیشینه موضوع را می‌گوییم.

این شیوۀ نگارش که خبرنگاران به‌طور گسترده از آن استفاده می‌کنند بخش مهمی از ناوش سایت است: خواننده به‌سرعت می‌فهمد که آیا محتوا مورد علاقۀ وی است و آیا "ارزش دارد" که به خواندن آن ادامه دهد یا خیر. اگر خواننده به این نتیجه برسد که محتوا برای او ارزشی ندارد، احتمالاً صفحه را ترک می‌کند و به جای دیگری می‌رود.

ناوش را در سایت آسان کنید

ناوش بیانگر معماری اطلاعات سایت است - یعنی ساختار محتوای سایت. یکی از مهمترین عواملی که کاربردپذیری و در نتیجه موفقیت یک سایت را تعیین می‌کند توانایی سایت شما در ترغیب هر چه بیشتر کاربران برای ناوش محتواست.

• ناوش

ناوش باید تا حد ممکن روان باشد و چارچوب ذهنی کاربر را به‌طور مثبت تحت تأثیر قرار دهد. ناوش خوب به کاربر امکان می‌دهد تا در هر صفحه بداند:

• در چه سایتی است؟
• در کجای سایت است؟
• در اینجا چه‌کاری می‌تواند انجام دهد؟
• از اینجا به کجا می‌تواند برود؟
• اطلاعات مورد نظر وی کجاست؟

رایج‌ترین اجزای ناوش سایت عبارت‌اند از:

• ناوش جهانی- در هر صفحه به نمایش درمی‌آید و دسته‌بندی‌های اصلی محتوا را منعکس می‌کند.
• ناوش محلی- فقط زمانی ظاهر می‌شود که به قسمت معینی از سایت برسید و شما را در آن قسمت هدایت می‌کند.
• ناوش زمینه‌ای- پیوندهایی که به صفحات مرتبط دیگری درون وب‌سایت می‌روند. این پیوندها معمولاً درون متون جای دارند یا فهرستی از "این صفحات را نیز ببینید" هستند که درون سایت یا در یک سایت خارجی (پیوندهای ارجاعی) قرار دارند.
• ناوش مکمل- ابزارهای دیگری مانند نقشه‌های سایت، نمایه‌های سایت، ابرهای برچسب و ناوش خرده‌نان.

دو خدمت دیگر نیز وجود دارد که مهم هستند:

• موتوری برای جستجوی واژه‌های کلیدی. نوار جستجو به‌طور مرسوم در گوشۀ سمت راست بالای صفحه قرار می‌گیرد که بهترین محل است.
• نقشه یا نمایه سایت با کاربرد آسان. فهرستی از صفحات سایت است که سطوح اصلی را نشان می‌دهد و می‌تواند به‌طور خودکار از سامانۀ مدیریت محتوا تغذیه شود و بدین طریق همیشه روزآمد بماند.

سایت‌های جایگزین

شما باید کاربران را به سایت‌ صحیح هدایت کنید. این کار را می‌توان در هر صفحه به طرق زیر انجام داد:

• منوی پایین‌افت یا پیوند "تغییر زبان"، برای انتخاب زبان یا کشوری که کاربر ساکن آنجا است.
• پیوندهای متنی در پایین یا بالای وب‌سایت برای جدا کردن قسمت‌ها یا سایت‌هایی که مخصوص بخش‌های کسب‌وکار، مطبوعات یا رسانه‌ها، تجارت و غیره هستند.

• برخی اصول ناوش و پیوند

• ناوش جهانی باید در تمام صفحات نمایش داده شود و همۀ محتوا را پوشش دهد (معماری اطلاعات).
• بهتر است ناوش جهانی از مراحل مختلف "چرخۀ سفر مشتری" پشتیبانی کند، مخاطبان/گروه‌های هدف را مدنظر قرار دهد و دامنه محصولات عرضه شده را مشخص کند.
• تمامی منوهای ناوش باید منطقی و یکدست بوده و به‌آسانی قابل‌خواندن و فهمیدن باشند. برچسب‌ها (label) باید به ‌دور از ابهام بوده و در کل وب‌سایت به‌طور یکدست مورد استفاده قرار گیرند؛ در منوی ناوش ترکیب نحوی یکسانی باید به‌کار گرفته شود (مبتنی بر اسم، فعل یا سؤال). گزینه‌های ناوش نیز باید از نظر عمق و گستره متعادل باشند.
• یادگیری ناوش باید آسان باشد. زمانی که گزینه‌ها در منوی کشویی و پویا پنهان می‌شوند ناوش دشوار می‌شود.
• هر صفحه باید پیوند یا نقشک"صفحه اصلی" را داشته باشد. داشتن لوگوی قابل‌تلیک سازمان مدیریت مقصد یا شرکت به‌تنهایی کافی نیست.
• پاگر سایت دارای رشته‌ای از صفحات عمیق‌تر است، حتماً ناوش خرده‌نان را تعریف کنید، مثلاً صفحه اصلی  مناطق  شهرها اسم شهر  تفریحات شبانه. این ناوش مسیر را نشان می‌دهد و کاربر باید بتواند با تلیک بر روی هر یک از واژه‌های مسیر مجددا به آن قسمت از سایت برود. می‌توان از > یا / به‌عنوان علامت جداکننده استفاده کرد.
•  درصورت استفاده از نقشک‌های (آیکون‌های) فعال (نقشکی که می‌توانید روی آن تلیک کنید) باید هدف از کاربرد آنها واضح بوده و این نقشک‌ها در سطح بین‌المللی شناخته شده و پذیرفته شده باشند. برای هر نقشک باید متنی نوشت که وقتی کاربر، نشانگر موشی (ماوس) را بر روی آن می‌برد متن ظاهر شود و معنا یا هدف از کاربرد آن نقشک را بیان کند. این کار با افزودن برچسب عنوان ( که با برچسب متن جایگزین تفاوت دارد) به نقشک، تصویر و یا پیوند انجام می‌شود. 

برای ادامه، به کتاب مراجعه کنید.