هواشناسی کاربردی کوهستان (مقدماتی)

فهرست

پیش‌گفتار
مقدمه رئیس فدراسیون کوه‌نوردی و صعودهای ورزشی ایران
فصل اول: مبانی هواشناسی کوهستان
1-1- هواشناسی کوهستان
1-2- سیر تاریخی بررسی هوا و آب‌و‌هوای کوهستان
1-3- اثر متقابل جو و کوهستان
1-4- هواشناسی کوهستان و کوه‌نوردی (حضور در طبیعت)
فصل دوم: هواشناسی کاربردی کوهستان
2-1- جو زمین
2-1-1- ترکیب جو زمین
2-1-2- برش قائم جو
2-2- عناصر جوی
2-2-1- دما
2-2-2- رطوبت (بخار آب)
2-3- پدیده‌های جوی
2-4- تابش
2-4-1- تابش خورشیدی
2-4-2- تابش ماورای بنفش
2-4-2-1- شاخص جهانی UV
2-4-2-2- تغییرهای میزان اشعه فرابنفش
2-4-2-3- چگونه شاخص فرابنفش محاسبه می‌شود؟
2-5- بارش
2-5-1- سازوکار شکل‌گیری بارش
2-5-2- انواع بارش
2-5-2-1- بارش‌های ابری
2-5-2-1-1- بارش مایع
2-5-2-1-2- بارش‌های جامد
2-5-2-2- بارش غیرابری
2-5-2-3- بارش ثانوی
2-5-3- شدت بارش
2-5-4- تأثیر ارتفاع زمین بر توزیع مکانی بارش
2-6- دما
2-6-1- ضخامت و کیفیت جو و دمای هوا در مناطق کوهستانی (ارتباط شدت تابش و ارتفاع)
2-6-2- پوشش آسمان و رابطه آن با دما و کمپینگ
2-6-3- رفتار روزانه دما و کوه‌نوردی
2-6-4- پوشش سطحی زمین (کوهستان)-آلبیدو (سپیدایی)
2-6-5- دما و ارتفاع
2-6-6- گرمایش سطحی روزانه
2-6-7- سرمایش سطحی شبانه
2-6-8- دما و ایمنی کوه‌نوردان
2-6-8-1- سوزباد (ویندچیل)
2-6-8-1-1- عوامل ایجادکنندۀ سرما‌زدگی
2-6-8-1-2- تأثیرها و آسیب‌های ناشی از سرما بر بدن انسان
2-6-8-1-3- هایپوترمی یا افت دمای بدن
2-6-8-1-4- روش‌های پیشگیری و درمان هایپوترمی در کوهستان
2-6-8-2- شاخص گرمایی
2-6-9- کمپینگ و دما
2-6-9-1- جهت شیب (دامنه)، دما و کمپینگ
2-6-9-2- چرا دریافت تابش و دما در دامنه‌های جنوب‌سو، نسبت به دامنه‌های شمال‌سو در عرض‌های جغرافیایی میانی نیمکرۀ شمالی(مانند ایران) بیشتر است؟
2-6-9-3- نیمرخ دره، دما و کمپینگ
2-7- بادهای کوهستان و تأثیر آن‌ها بر کوه‌نوردی
2-7-1- سامانۀ بادهای شبانه‌روزی
2-7-1-1- باد
2-7-1-2- مشخصه‌های باد
2-7-1-3- ناهمواری، تابش و فشار هوا
2-7-1-4- مطالعۀ کاربردی درزمینۀ باد دامنه‌ای در کوهِ آسمان‌کوه ماسوله
2-8- باد گرم (فون)
2-8-1- سه عامل تأثیرگذار بر جریان‌های زمین‌واداشت
2-8-2-جریان بر فراز کوهستان‌
2-8-3- سازوکار باد گرم (فون و شبه فون) در کوهستان
2-8-4- تاثیر منفی باد گرم (فون و شبه فون) بر کوه‌نودری
2-8-5- راه شناسایی عملی-میدانی باد گرم (فون)
‌2-9- بادهای مهم منطقه‌ای ایران
2-9-1-باد سیستان
2-9-2- باد منجیل
2-9-3- باد گرمش (گرم‌وا)
2-10- ابر
2-10-1- تعریف ابر
2-10-2- اسامی ابرها
2-10-3- طبقه‌بندی و شناسایی ابرها
2-10-4- طبقه‌بندی براساسِ ارتفاع کف ابر
2-10-5- دسته‌بندی ابرها از لحاظ محل تشکیل
2-10-6- دسته‌بندی ابرها از نظر شکل ظاهری
2-10-7- دسته‌بندی ابر بر اساسِ دمای ابر
2-10-8- اهمیت دمای ابرها در کوه‌نوردی و یا کاربردِ دمای ابر در کوه‌نوردی
2-10-9- شناسایی ابرها از نظر ریزشی
2-10-10- شناسایی ابر براساسِ رشد و حرکت آن
2-10-11- دسته‌بندی ابرها از منظر حضور در طبیعت (گردشگری)
2-10-12- ابر کوهستان
2-11- انواع ابرهای مهم جهت پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت
2-11-1- ابرکومولوس نوع 1
2-11-2- کومولوس‌ نوع 1 پرتوی
2-11-3- کومولوس نوع 2 و ‌یا کومولوس در حال رشد و یا کومولوس ستبر
2-11-4- کومولوس نوع 2 بارشی
2-11-5- کومولوس نوع 2 به همراه استراتوکومولوس با یک پایۀ مشترک
2-11-6- کومولونیمبوس نوع 3 و یا کومولونیمبوس کل
2-11-7- استراتوکومولوس نوع 4
2-11-8- استراتوکومولوس نوع 5
2-11-9- استراتوس نوع 6
2-11-10- استراتوس و یا فراکتواستراتوس نوع 7
2-11-11- کومولوس و استراتوکومولوس نوع 8
2-11-12-کومولونیمبوس نوع 9 (ریسه‌دار و یا سندانی) (خطرناکترین ابر آسمان)
2-11-13- آلتواستراتوس نوع 1
2-11-14- آلتواستراتوس نوع 2
2-11-15- نیمبواستراتوس
2-11-16- آلتوکومولوس نوع 3
2-11-17- آلتوکومولوس نوع 4
2-11-18- آلتوکومولوس نوع 5
2-11-19- آلتوکومولوس نوع 6
2-11-20- آلتوکومولوس نوع 7
2-11-21- آلتوکومولوس نوع 8
2-11-22- آلتوکومولوس نوع 9
2-11-23- سیروس نوع 1
2-11-24- سیروس نوع 2
2-11-25- سیروس نوع 3
2-11-26- سیروس نوع 4
2-11-27- سیرواستراتوس و یا سیروس نوع 5
2-11-28- سیرواستراتوس نوع 6
2-11-29- سیرواستراتوس نوع 7
2-11-30- سیرواستراتوس نوع 8
2-11-31- سیروکومولوس نوع 9
2-12- ابرهای خاص کوهستان و کاربردشان در پیش‌بینی کوتاه‌مدت جوی در طبیعت
2-12-1- ابرهای عدسی‌
2-12-2- ابر کلاهکی
2-12-3- ابرهای پرچمی
2-12-4- ابرهای چرخنده‌
2-12-5- ابرهای کمانی چینوک‌
‌2-12-6- ابرهای موّاج
2-13- پایداری جو
2-13-1- تعیین پایداری جوّ
2-13-2- فشار جوّی و کوه‌نوردی
2-13-2-1- فشار و ارتفاع
2-13-2-2- ‌فشار و نقطۀ جوش
2-14- پدیده‌های کاهش دید افقی (مه، کولاک و گردوخاک)
2-14-1- گردوخاک (ریزگرد، غبار)
2-14-2- مه
2-14-2-1- مه تابشی
2-14-2-2- مه فرارفتی
2-14-2-3- مه جبهه‌ای
2-14-2-4- مه تبخیری یا مه اختلاطی
2-14-2-5- مه فراشیب، دامنه‌ای، واداشتی، کوهساری
2-14-2-6- مه یخ‌زن- مه یخ‌زدگی
2-14-2-7- مه یخی
2-14-2-8- مه تگرگ
2-14-2-9- مه دود
2-14-3- کولاک (برف وزان)
2-15- تاثیر توپوگرافی بر جریان هوا و باد در مناطق کوهستانی
2-15-1- سازوکار شکل‌گیری امواج کوهستان در جو
2-15-2- امواج ایستا
‌2-16- جریان اطراف کوهستان
‌2-16-1- جریان جتی سدهای کوهستانی
2-16-2- جریان از میان تنگه‌ها، راهه‌ها و گذرگاه‌ها
2-16-2-1- تاثیر توپوگرافی بر باد در منطقۀ جیرنده
2-16-3- اثر ونتوری (برنولی)
2-17- هواشناسی و جهت‌یابی در طبیعت
2-17-1- پدیده جوی و جهت‌یابی
2-17-1-1- پشته‌های برفی
2-17-1-2- نقاب یا قرنیز برفی
2-17-1-3- یخچه سخت (یخ پوشه- رایم)
2-17-1-4- برخانه برفی (ساستورژی)
2-17-1-5- پنی‌تنت
2-17-2- گیاه و جهت‌یابی
2-17-2-1- درختان پرچمی (شکل تاج)
2-17-2-2- گونه‌های گیاهی و جهت‌یابی
2-17-3- زمین‌ریخت‌شناسی و جهت‌یابی هواشناسی
2-17-3-1- اشکال کاوشی و انباشتی فرسایش بادی و جهت‌یابی در طبیعت
2-17-3-2- اشکال کاوشی
2-17-3-2-1- تخته‌سنگ‌های قارچی
2-17-3-2-2- ریپل مارک یا چین و شکن ماسه‌ای
2-17-3-3- اشکال انباشتی
2-17-3-3-1- پیکان ماسه‌ای
2-17-3-3-2- پیکرا یا بَرخان
2-17-3-3-3- سیف یا شمشیر
2-17-3-3-4- هرم‌های ماسه‌ای
فصل سوم: مخاطره‌های آب‌وهوایی کوهستان
3-1- رعدوبرق
3-1-1- آذرخش یا برق
3-1-1-1- چرا نور زودتر از شنیده شدن صدای رعد، دیده می‌شود؟
3-1-1-2- ایمنی در آذرخش
3-1-1-3- مخروط امنیت
3-2- توفان‌های تُندری کوهستانی
3-2-1- چرخۀ زندگی توفان‌های تندری کوهستانی
3-2-2- توفان‌های تندری تک‌سلوله و چندسلوله
3-2-2-1- ساختار ابر تندری
3-2-2-2- توفان تک سلولی‌
3-2-2-3- توفان چند سلولی
3-2-2-4- سوپرسلول‌ها
3-3- سیلاب ناگهانی
3-3-1- سیل کاکرود، نمونه‌ای از شکل‌گیری سیل‌های ناگهانی در کوهستان
3-3-1-1- چرایی رخداد سیل 25 خرداد کاکرود اشکور گیلان (رشته‌کوه البرز)
3-4- برف
3-4-1- سازوکار شکل‌گیری برف
3-4-1-1- صعود اجباری کوهستان
‌3-5- تگرگ
3-6- خُردرگبار انفجاری (باد افکنه-میکروبرشت)
3-7- گردباد آتش
3-8- رودباد (جت) تراز پایین
3-9- بهمن
3-9-1- آب‌وهوا و بهمن
3-9-1-1- مقدار بارش برف
3-9-1-2- شدت بارش برف
3-9-1-3- باران
3-9-1-4- سرعت و جهت باد
3-9-1-5- دما
3-10- سیلاب‌های ناگهانی دریاچۀ یخچالی
3-10-1- عوامل بالقوۀ محرک
3-10-2- عوامل شرطی لرزه‌نگاری برای شکست سد
3-10-3- مراحل کلیدی دریاچۀ یخچالی
3-11- آتش‌سوزی عرصه‌های طبیعی
3-11-1- عوامل طبیعی مؤثر بر رفتار آتش‌سوزی جنگل
کتاب‌شناسی