نکات مدیریتی و نظارتی در تورهای پرنده‌نگری

تورهای پرنده‌نگری دارای ملاحظات و نکات نظارتی خاصی هستند که باید توسط کارشناس یا راهنمای متخصص تور رعایت و یا اجرا شوند. در این بخش بیشتر به نکاتی اشاره خواهد شد که در موضوع پرنده‌نگری دارای اهمیت است و از موضوعات عمومی صرف‌نظر شده است.

1- ابزار و لوازم تخصصی را حتما همراه داشته باشید

لازمۀ رفتن به طبیعت و پرنده‌نگری داشتن لوازم آن است. دوربین، کتاب راهنما، دفترچه یادداشت و البته یک تلسکوپ به‌همراه سه‌پایۀ مناسب. راهنمای پرنده‌نگر بدون دوربین و تلسکوپ مانند مکانیک بی‌آچار است. کتاب و بروشور به شما کمک خواهد کرد تا تصاویر و توضیحات کامل گونه‌ها را دراختیار داشته باشید و از آن استفاده کنید. دوربین چشمی نیز ابزار شما برای پیدا کردن و تشخیص دادن گونه‌هاست. اما تلسکوپ کاربردی فنی‌تر و حساس‌تر دارد. این وسیله به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید گونه‌ها را به‌خوبی به دیگران نشان دهید. تلسکوپ روی سه‌پایه ثابت می‌شود و راهنما گونه‌ها را به‌وسیلۀ آن پیدا می‌کند، حال این امکان وجود دارد تا افراد دیگر (حتی کودکانی که کار با دوربین را بلند نیستند) دقیقاْ همان گونۀ موردنظر شما را ببینند.
با این روند، مسافران و همراهان با تماشای خوب و واضح گونه‌ها ذوقی چندبرابر برای ادامۀ کار و همراهی با اهداف گروه پیدا می‌کنند.

2- درصورت امکان لوازم تخصصی اضافه‌ای با خود همراه داشته باشید

همیشه این امکان وجود دارد که برخی از همراهان شما دوربین یا کتاب راهنما نداشته باشند. شما با دراختیار گذاشتن این امکانات به تعدادی از همراهان لذت سفر را برای آنها چندین‌برابر خواهید کرد.

3- پوشش مناسب داشته باشید و به مسافران خود نیز قبل از سفر سفارش کنید

ازآنجایی‌که پرندگان رنگ‌ها را تشخیص می‌دهند، لذا لازمۀ رفتن به پرنده‌نگری پوشیدن لباس‌های همرنگ طبیعت است. پوشیدن لباس با رنگ‌های تند (مثل قرمز و سبز فسفری و...) و براق می‌تواند باعث ترس و فرار پرنده‌ها شود. هرچقدر پوشش شما همسان‌تر با محیط باشد، شانس نزدیک‌تر شدن‌تان به پرنده بیشتر خواهد بود.
در بحث کلاه آفتاب‌گیر، کلاهی را انتخاب نمایید که دورتادور لبه داشته باشد. این کلاه‌ها باعث می‌شوند که همیشه در صورت و طرفین دیگر سر، آفتاب شما را اذیت نکند.
اگر قصد بازدید تالاب و محیط‌های باتلاقی را دارید، حتماْ چکمه بپوشید. چکمه این امکان را به شما می‌دهد تا در مناطق گلی و آبگیر به‌راحتی حرکت کنید. توجه داشته باشید که قدم زدن در گل و در حاشیۀ دریاچه‌ها یکی از لذت‌های رفتن به طبیعت است که عموم مردم آن را تجربه نکرده‌اند.

4- زیستگاه‌های مختلف را بازدید کنید

تنوع زیستگاهی موجب تنوع گونه‌های پرنده خواهد شد. در تورهای خود طوری برنامه‌ریزی کنید که بتوانید زیستگاه‌های متفاوتی را بازدید کنید. به‌طور مثال، اگر برای تماشای پرندگان به یک تالاب می‌روید، در بین راه و یا اطراف تالاب دنبال تیپ‌های زیستگاهی متفاوت دیگری نیز باشید و برای تماشای پرندگان آنجا نیز وقت بگذارید.

5- مجوزها را به همراه داشته باشید

برای ورود به مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست خصوصاْ پارک‌های ملی نیاز به کسب اجازه از آن سازمان است. بدیهی است که ممکن است محیط‌بان یا نگهبان (منطقۀ مورد‌نظر شما برای بازدید) مجوز شما را از شیفت قبلی تحویل نگرفته باشد. با این توصیف، ورود شما با مشکل مواجه خواهد شد. این موضوع زمانی بیشتر حساس می‌شود که مسافر شما خارجی بوده و برای هر ساعت از برنامۀ سفر خود برنامه‌ریزی کرده باشد. سعی کنید یک نسخۀ کپی از مجوز ورود به مناطق خاص را به همراه داشته باشید و به امید اینکه مجوز برای فلان دفتر یا اداره فکس یا ارسال شده است نباشید.

6- کار خود را از صبح زود آغاز کنید

در پرنده‌نگری، صبح زود طلاست. تلاش کنید که برنامۀ خود را طوری تنظیم کنید که در زمان طلوع خورشید، در محل حاضر باشید. آغاز کار از صبح زود دارای محاسن خاصی است. ابتدا اینکه پرندگان گرسنه‌اند و تلاش زیادی برای پیدا کردن غذا دارند. در این وضعیت ترس کمتری از حضور انسان‌ها دارند و تماشای آنها به‌مراتب راحت‌تر انجام می‌شود. دوم اینکه تابش نور مایل در ابتدای روز شرایط خوبی برای تماشا و عکاسی از پرندگان پدید می‌آورد.

7- لزوم رعایت سکوت و آرامش محیط را به مسافران خود تأکید کنید

پرنده‌ها حس شنوایی بسیار قوی دارند. کوچک‌ترین صدایی ممکن است آنها را از محیط فراری دهد. لذا هرچه مکان موردبازدید آرام‌تر و کم‌صداتر باشد، شانس نزدیک شدن به پرنده‌ها و تماشای آنها نیز بیشتر خواهد بود.

8- قطعی نظر ندهید

با توجه به تعداد زیاد پرنده‌ها و تشابه برخی از آنها با همدیگر همیشه ممکن است در شناسایی گونه‌ها، شمارش آنها و... اشتباهی رخ داده و یا شک و تردید به وجود آید. باید توجه داشت که تا مطمئن نشده‌اید نظر قطعی ندهید. برای افراد متخصص و مسافران خارجی این موضوع اهمیت بیشتری دارد. درصورت اظهار نظرهای غیرکارشناسانه و یا تأکید بر تشخیص‌های اشتباه، همراهان اعتماد خود را به شما از دست خواهند داد و اینکار باعث لطمه به ادامۀ روند تور و یا ارتباط‌های بعدی شما با مسافران می‌شود.

9- آدرس دادن صحیح را یاد بگیرید

بارها اتفاق افتاده است که آدرس محل پرنده‌ای را به سایرین اعلام می‌کنیم اما او قادر به پیدا کردنش حتی با دوربین نیز نمی‌شود. برای رفع این مشکل، راه کار ساده‌ای وجود دارد. از روش ساعت استفاده کنید. در این روش ابتدا باید نشانه‌ای خاص را به‌عنوان مرکز ساعت فرضی قرار داده و موقعیت گونۀ موردنظر را به نسبت مرکز براساس ساعات 12گانه اعلام کنید. به‌طور مثال "آیا آن درخت بلند با رنگ خاص را می‌بینی؟ پرندۀ موردنظر در ساعت شش آن نشسته است".