موزه‌های موسیقی ایران

در این قسمت موزه‌های تخصصی ایران درزمینۀ موسیقی معرفی خواهند شد. موزۀ سازهای سنتی کرمان و موزۀ موسیقی تهران موزه‌های موردنظر در این بخش هستند.

موزۀ سازهای سنتی کرمان

مجموعۀ باغ‌‌موزۀ هرندی و بنای موجود در آن مربوط به اواخر دورۀ قاجار است. این مجموعه توسط مرحوم عدل‌السطان بنا شده و در سال ‪ ۱۳۱۳شمسی به مرحوم ابوالقاسم هرندی  فروخته شده است. اکنون ساختمان موجود در این باغ به‌عنوان موزۀ منطقه‌ای استان کرمان مورد بهره‌برداری است که در طبقۀ همکف این ساختمان موزه، سازهای سنتی و در طبقۀ فوقانی آن موزۀ باستان‌شناسی قرار دارد. ‬موزۀ سازهای سنتی کرمان در سال 1381 افتتاح شد و در آن سازهایی ازقبیل قیچک، سنتور، قانون، رباب و عود که ازجمله کارهای هنرمندانۀ اساتیدی چون یحیی، نریمان و مسعود است، به نمایش گذاشته شده است. هدف اصلی از ایجاد این موزه آشنا کردن بازدیدکنندگان با سازهای بومی و سنتی ایران و همسایگان کشور ایران است که موسیقی آنان با موسیقی کشور ما قرابت و نزدیکی بسیار دارد. 250 ساز در موزۀ ساز نگهداری می‌شوند که بخشی از این سازها اهدایی استاد حسین مسعود بنیان‌گذار موزۀ ساز و بخش دیگر مجموعۀ شخصی آقای فؤاد توحیدی است که حاصل سال‌ها تحقیق و پژوهش ایشان است و یک مجموعه نیز متعلق به کیوان پهلوان است که در سه بخش سازهای ملی، سازهای مقامی (محلی) و سازهای بین‌المللی گنجانده شده‌اند. موزۀ ساز‌های سنتی دارای 32 عدد ویترین است که سازهای سنتی بی‌نظیری در آن قرار دارد. پنج عدد از سازهای این موزه توسط استاد حسین مسعود ساخته شده‌اند. در این موزه سازهایی ازقبیل قیچک، سنتور، رباب، تنبک، تار، دایره، کمانچه وجود دارد که در معرض دید علاقمندان و بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد. موزۀ سازهای سنتی کرمان دارای بخش اطلاع‌رسانی برای ارائۀ خدمات صوتی و تصویری از طریق نرم‌افزار، سخت‌افزار، خدمات اینترنتی و ویدئویی است. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

در این موزه مرکز مطالعه برای بررسی و پژوهش درزمینۀ موسیقی سنتی ایران دایر شده است. سیستم صوتی ویترین‌ها این امکان را به بازدید‌کننده می‌دهد تا ضمن بازدید سازهای موجود، با نحوۀ نواختن و نیز نوای ساز اساتید بزرگ موسیقی آشنا شوند. همه‌ساله طبق برنامۀ مشخص مراسمی تحت عنوان شبی با موسیقی سنتی ایران در این موزه برپا می‌شود. در این مراسم اساتید و پیشکسوتان موسیقی با سازهای قدیمی برنامه‌های جالبی را اجرا می‌کنند. در کنار ویترین‌ها و بر روی دیوار نقاشی‌های خطی زیبایی اجرا شده و تصاویر و اشعار دلنشینی درزمینۀ موسیقی اصیل ایرانی به چشم می‌خورد. تصاویر هنرمندان بزرگ و پیشکسوتان موسیقی ایران نیز زینت‌بخش قسمت‌های دیگر موزه است. این موزه در مجموعۀ باغ‌موزۀ هرندی شهر کرمان واقع شده است. ‬‬‬‬‬‬

موزۀ موسیقی تهران

موزۀ موسیقی تهران را به‌واقع باید جامع‌ترین موزۀ موسیقی در کشور دانست. این موزه با مساحت تقریبی 3650 متر و زیربنای بیش از 1400 متر در سه طبقه با هدف حفظ میراث موسیقی ملی، معرفی آثار و تولیدات گذشتگان و تکریم اساتید و پیشکسوتان عرصۀ موسیقی افتتاح شده است. این موزه از قسمت‌های زیر تشکیل شده است. سالن نمایش سازها، گنجینۀ موزه، آرشیو صوتی و تصویری، کتابخانۀ تخصصی، کارگاه نمایش مراحل ساخت و ساز، انبار ویژۀ نگهداری بهینۀ سازها، مخزن محصولات مکتوب، کافی‌شاپ و بخش سمعی و بصری.

سالن‌های نمایش ساز

سه سالن نمایش ساز در موزه با توجه به تقسیم‌بندی سازهای بادی، کوبه‌ای و زهی برای بازدیدکنندگان فراهم شده است. بازدید‌کنندگان در بازدید این سالن‌ها می‌توانند نمونه‌های نفیس از سازها را مشاهده کنند. 240 عدد ساز از انواع سازهای مورداستفاده در موسیقی ایرانی از مناطق مختلف ایران در این موزه گرد‌آوری شده است. در چیدمان و نمایش سازها نیز تلاش بر این بوده است که انواع مختلف یک ساز که برای گام‌های مختلف استفاده می‌شود، و یا نمونۀ مختلفی از یک نوع ساز در مناطق مختلف یا اندازه‌های مختلف یک ساز به نمایش گذاشته شود.                                                           

سالن اول، سالن سازهای بادی و سازهای زهی نواحی است که در طبقۀ همکف موزه واقع شده است. در بخش سازهای بادی انواع سازهای خودصداها، هواصداها، نی‌ها و نی‌لبک‌ها و صوتک‌ها در معرض دید عموم قرار گرفته است. سالن دوم نیز بخش سازهای زهی این سالن شامل انواع زه‌صداهای مضرابی و زه‌صداهای آرشه‌ای است. در سالن سوم نیز سازهای کوبه‌ای در طبقۀ همکف قرار گرفته است. در این سالن انواع سازهای کوبه‌ای شامل پوست صداهای یک‌طرفه و پوست صداهای دوطرفه از نقاط مختلف جغرافیایی کشور پهناور ایران به نمایش گذاشته شده است. یکی دیگر از نکات مهم این سالن‌ها نمایش ساز اساتید بزرگ سازسازی ایران مانند استاد قنبری‌مهر است.

گنجینۀ موزه

بخشی از گنجینۀ موزه به سازها، متعلقات و آثار نوازندگان، موسیقی‌دانان و پژوهشگران صاحب‌نامی چون زنده‌یاد احمد عبادی، استاد علی تجویدی، حاج قربان سلیمانی و گلشن ابراهیمی گردآوری شده است. این مجموعه به‌ویژه برای دوستداران موسیقی اصیل حس و حال بسیار خوبی را ایجاد می‌کند. درحقیقت این قسمت حال و هوای خاصی برای طرفداران و عشاق هنرمندان فراهم می‌آورد و حس خاطره‌انگیزی در بازدیدکنندگان و مخاطبان ایجاد می‌کند.