بخشی از کتاب تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها (هتل‌ها)
یکی از مهم‌ترین روش‌ها و شیوه‌های اصلی تحلیل‌گران مالی در ارزیابی و بررسی شرکت‌ها (هتل‌ها) استفاده از صورت‌های مالی است، در همین راستا براساس صورت‌های مالی ارائه شده طبق اقدامات مقایسه‌ای نسبت به تجزیه و تحلیل آنها اقدام می‌گردد، در تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها (هتل‌ها)، سعی می‌شود وضعیت سودآوری، ریسک مالی، وضعیت فروش خدمات همچنین میزان بدهی‌ها و حاشیه سود شرکت به‌طور کامل بررسی گردد، سهامداران، بستانکارن، بانک‌ها، مشتریان و... می‌توانند با استفاده از تجزیه و تحلیل‌های انجام شده بر روی صورت‌های مالی شرکت (هتل) خود را در وضعیت مناسبی با آن قرار دهند. اگر ریسک مالی شرکت بالا باشد، سهامداران ممکن است اقدام به فروش سهام خود کنند و یا بستانکاران سعی می‌کنند، اعتبار کمتری به شرکت بدهند و یا در مقابل وضعیت بستانکاری خود بازدهی بیشتر را طلب کنند.
تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی به دو گروه تجزیه و تحلیل افقی و تجزیه و تحلیل عمودی تقسیم می‌شود:
این تجزیه و تحلیل بررسی روند حساب‌ها طی دو یا چند دوره‌ی مختلف می‌باشد، تجزیه و تحلیل افقی اطلاعات صورت‌های مالی را برای چند دوره مالی بر مبنای سال پایه بیان می‌کند و وضعیت هر دوره مالی براساس مقایسه اطلاعات مالی سنوات قبل موردبررسی قرار می‌گیرد.
به‌طور مثال بررسی تغییر دارایی‌ها و سود شرکت (هتل) نسبت به دوره قبل نوعی تجزیه و تحلیل افقی می‌باشد، این تجزیه و تحلیل از طریق محاسبه درصد تغییر و در صورتی که دوره بررسی بیشتر از دو دوره باشد، از طریق محاسبه شاخص به دست می‌آید، بنابراین تجزیه و تحلیل افقی به منظور مقایسه اطلاعات مالی، خود به دو دسته صورت‌های مالی مقایسه‌ای و بررسی روند تقسیم می‌شود.
صورت‌های مالی دو دوره متوالی مورد تجزیه و تحلیل و مقایسه قرار می‌گیرد که براین اساس تحلیل‌گران مالی نیز تغییرات ارقام و اعداد صورت‌های مالی، همچنین درصد تغییر از یک سال به سال دیگر را محاسبه می‌کنند و در همین راستا اطلاعات کامل و جامع‌تری از صورت‌های مالی مربوط استخراج می‌گردد.
در این روش اطلاعات یا صورت‌های مالی بیشتر از دو دوره مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد بنابراین اقلام مهم مندرج در صورت‌های مالی با مبنا قرار دادن سال پایه بررسی می‌شود و در اغلب موارد ارقام مقایسه‌ای برای دوره‌های متوالی 5 تا 10 ساله انجام می‌گردد، تا مقایسه‌ای بیشتری صورت پذیرد، بدین شکل برای هر حساب یا اقلام در سال پایه شاخص 100 داده می‌شود و سپس شاخص هریک از حساب‌ها از تقسیم آن حساب به مبلغ سال پایه به دست می‌آید، این تجزیه و تحلیل اهمیت بیشتری از تحلیل صورت‌های مالی مقایسه‌ای در دو دوره متوالی دارد، زیرا دوره‌های بیشتر، روند ارقام را بهتر منعکس می‌کند.
مسئله 5
اطلاعات زیر از دفاتر شرکت جهان موجود می‌باشد، مطلوب است؛ تجزیه و تحلیل افقی و درصد تغییر حساب‌ها و تحلیل نتایج شرکت؟
شرکت جهان
| سال | سال |
فروش | ||
تمام شده کالای فروش رفته | () | () |
سود ناویژه (ناخالص) | ||
هزینه‌های عملیاتی | () | () |
سود عملیاتی | ||
سایر درآمدها و هزینه‌ها | () | |
سود خالص |
حل مسئله 5
فرمول محاسبه با عنایت به اینکه سال به‌عنوان سال پایه مدنظر قرار گرفته است.
فرمول محاسبه از طریق مبلغ تغییرات مبلغ تغییرات
فرمول محاسبه از طریق درصد تغییرات درصد تغییرات
تحلیل
با توجه به درصدهای محاسبه شده طبق تجزیه و تحلیل افقی فوق اگرچه فروش خدمات شرکت جهان در سال دوم 10% کاهش یافته ولی عدم کنترل صحیح بهای تمام شده موجب کاهش سود و حاصل نشدن وضعیت مطلوب برای سال دوم شده است لذا هر چند که هزینه‌های عملیاتی کاهش یافته است ولی شرکت وضعیت خوب و مناسبی را نسبت به سال نداشته است.
نکته: بهترین ملاک برای تجزیه و تحلیل، سود عملیاتی می‌باشد. ضمناً تجزیه و تحلیل افقی بر روند حساب‌ها تأکید دارد، شناسایی اقلامی از صورت‌های مالی که انحراف زیادی دارند و نیازمند توجه بیشتری هستند از این طریق تجزیه و تحلیل ساده‌تر می‌شود.
تجزیه و تحلیل افقی با استفاده از شاخص
همان‌طور که قبلاً توضیح داده شد در صورتی که صورت‌های مالی بیشتر از دو دوره مالی در دسترس باشد، می‌توان از این روش استفاده نمود که نمونه‌ای از این شیوه را طبق حل مسئله ذیل ذکر می‌نماییم.
نکته: تجزیه و تحلیل‌های مالی ابزاری برای شناخت و ارزیابی عملکرد مالی گذشته، جاری و پیش‌بینی وضعیت آینده شرکت (هتل) است که تحلیل‌گران مالی براساس آنها وضعیت گذشته و حال شرکت را بررسی می‌نمایند و درخصوص آینده نیز پیش‌بینی‌های لازم را ارائه می‌دهند که یکی از این ابزارها تجزیه و تحلیل افقی است که در آن سال پایه به‌عنوان مبنای مقایسه اطلاعات قرار می‌گیرد، بنابراین کلیه اطلاعات دوره‌های مالی قبل می‌بایستی طبق اطلاعات و نتایج مالی حاصل شده در سال پایه مورد بررسی و سنجش قرار گیرد ضمناً تجزیه و تحلیل افقی خود نیز براساس دو روش صورت‌های مقایسه‌ای و بررسی روندها انجام می‌گردد.
مسئله 6
با توجه به اطلاعات مسئله (5) (شرکت جهان) نسبت به تجزیه و تحلیل افقی با استفاده از شاخص اقدام نمایید؟
حل مسئله 6
تجزیه و تحلیل افقی با استفاده از شاخص
با توجه به اینکه بین بسیاری از اقلام صورت‌های مالی رابطه‌ای نسبی وجود دارد، (مثلاً بین برگشت از فروش و هزینه‌های فروش با فروش یا بین بدهی‌های جاری با مجموع بدهی‌ها وحقوق صاحبان سهام رابطه‌ای وجود دارد) شناسایی روابط بین اقلام صورت‌های مالی توسط تجزیه و تحلیل عمودی انجام می‌شود، در این تجزیه و تحلیل یک قلم مهمی از صورت‌های مالی به‌عنوان ارزش پایه به کار گرفته شده و سایر اقلام نسبت به آن مورد محاسبه و مقایسه قرار می‌گیرند بنابراین در تجزیه و تحلیل عمودی تمام اطلاعات مندرج در یک صورت مالی نسبت به ارقام همان صورت مالی بررسی می‌شود و به دو گروه صورت‌های مالی استاندارد و تجزیه و تحلیل نسبت‌های مالی تقسیم می‌شود که به شرح ذیل به آنها اشاره می‌گردد.
نکته: در ترازنامه مجموع دارایی‌ها و در صورت سود و زیان، فروش یا درآمد به‌عنوان ارزش پایه شناسایی شده و بقیه ارقام نسبت به آن سنجیده می‌شود از طرف دیگر در این تجزیه و تحلیل می‌توان با بررسی وضعیت موجود بین حساب‌های یک صورت مالی و مقایسه آن با وضعیت شرکت‌ها (هتل‌های) مشابه وضعیت شرکت را ارزیابی نمود، استفاده همزمان از تجزیه و تحلیل عمودی و افقی، اطلاعات و تحلیل بهتری از وضعیت شرکت را ارائه می‌دهد.
برای ادامۀ مطالعه، به کتاب مراجعه کنید.