ابزار برنامه‌‏ریزی گردشگری چیست؟

ابزار برنامه‌‏ریزی گردشگری منبع ارزشمندی برای کمک به کارگزاران و متولیان محلی گردشگری در تدوین برنامه‏ و دستیابی به شناخت روشنی از گردشگری است. این ابزار عبارت است از مجموعه‏‌ای از جعبه ابزارها، که هریک با جنبه‌‏ای متفاوت از برنامه‏‌ریزی گردشگری و مدیریت سر و کار دارد. این جعبه ابزار‏ها می‏‌توانند با یکدیگر یا به طور جداگانه مورد استفاده قرار گیرند. هر جعبه ابزار شامل مطالعات موردی و مرجع‏هایی برای دستیابی به مواد تکمیلی است.

هدف از ابزار برنامه‌‏ریزی گردشگری چیست؟

هدف از ابزار برنامه‌‏ریزی گردشگری توانمند کردن مقامات و کارگزاران و کارشناسان برای اتخاذ رویکردی جامع و پایدار به برنامه‏ریزی گردشگری است. این رویکرد ممکن است شامل توسعه یک راهبرد کامل گردشگری برای یک منطقه باشد و یا بهبود جنبه‌‏های خاصی از برنامه‏ریزی یا مدیریت گردشگری موجود را دربرگیرد. نهاد‏های دولتی محلی نقش تعیین‏‌کننده‏ای در توسعه گردشگری کشور دارند. ابزار برنامه‌‏ریزی گردشگری منابع را برای کارگزاران محلی با هدف پاسخ به فرصت‏ها و چالش‏های پیش روی گردشگری فراهم می‏کند.
مخاطبان مورد نظر برای بهره‏‌برداری از ابزار برنامه‏ریزی گردشگری عبارتند از: کارشناسان برنامه‏ریزی، کارفرمایان توسعه اقتصادی و مسئولین محیط زیست (در بین کارگزاران محلی) و نیز سازمان‏های منطقه‏ای گردشگری، شرکت‏های خصوصی که با برنامه‌‏ریزی کارگزاران محلی کار می‏کنند و دیگر گروه‏های همکاری کننده یا ذی‏نفع در برنامه‏ریزی گردشگری.
ابزار برای موارد زیر کاربرد دارد:
• رسیدگی به توسعه صنعت گردشگری و مسائل مربوط به مدیریت آن؛
• تهیه یک برنامه راهبردی گردشگری منطقه‏ای؛
• همپیوندسازی مدیریت و بازاریابی گردشگری؛
• ارائه مشاوره راهبردی به شورا؛
• تصمیم‏گیری در مورد بودجه و سرمایه‏گذاری؛
• مدیریت تسهیلات و خدمات گردشگری؛
• مدیریت دارایی‏ها و زیرساخت‏ها؛
• اجرای برنامه‏ریزی مدیریت منابع؛
• شناسایی منافع جامعه؛ و
• ارزیابی فعالیت‏ها و رویدادهای گردشگری.

ساختار ابزار برنامه‌‏ریزی گردشگری

چهار بخش اصلی زیر اساس ساختار تشکیلاتی برای برنامه‌‏ریزی راهبردی گردشگری را تشکیل می‏دهند. برای هر بخش تعدادی جعبه ابزار طراحی شده است که طیف وسیعی از اطلاعات‏ و قالب‏ها را در بر می‏گیرد.

نحوه استفاده از ابزار برنامه‌‏ریزی گردشگری
این ابزار برای استفاده هیات‏‌ها، کارکنان و سازمان‏های منطقه‏ای گردشگری که مسئولیت‏‌هایی در مورد مدیریت گردشگری در منطقه خود را دارند طراحی شده است و می‏تواند به دو منظور مورد استفاده قرار گیرد:
• حل مسائل خاص در ارتباط با مدیریت و توسعه گردشگری از جمله جمع‏آوری داده‏ها.
• توسعه یک راهبرد جامع گردشگری برای کمک به برنامه‏‌ریزی و سرمایه‏‌گذاری در پروژه‏های کلیدی.
برای تدوین یک راهبرد گردشگری، شروع کردن با بخش تجزیه و تحلیل وضعیت، ساده‏ترین راه است. باید توجه داشت که افزون بر تکمیل فهرست‏‌ها، نیاز به انجام تحقیقات بیشتر برای جمع‌‏آوری اطلاعات مورد نیاز وجود دارد. با تکمیل هر چهار بخش، اطلاعات لازم برای تهیه راهبرد گردشگری به دست می‏آید.
مدل بازدیدکنندگان، صنعت، جامعه و محیط (VICE)
مدل VICE ابزاری است برای بررسی اینکه آیا نیازهای ذی‏نفعان مرتفع شده یا نه، که پاسخ مثبت به چهار پرسش زیر را نیاز دارد:
• چگونه این موضوع/تصمیم بر بازدید کننده اثر می‏گذارد؟
• عواقب این مسئله برای صنعت گردشگری چیست؟
• تاثیر آن بر جامعه چگونه است؟
• اثرات زیست‏محیطی آن چیست؟

شکل 2- عناصر اصلی برنامه توسعه گردشگری (مدل VICE)

صنعت گردشگری موفق و پایدار نیاز به شناسایی راهکارهای اجرایی برای موارد زیر دارد:
عناصر اصلی برنامه توسعه گردشگری که نحوه تنظیم آنها بر تجربه گردشگران مؤثرند عبارتند از: محیط‏ (طبیعی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و ...)، جامعه و صنعت. توفیق در برنامه‏ریزی توسعه جهانگردی مستلزم شناسایی و اجرای راهکارهایی برای بهینه‏‌سازی ارتباط و عملکرد اجزای هریک از این عناصر است:
o خوش‌آمد‌گویی و مشارکت دادن مردم و رضایت بازدیدکنندگان.
o دستیابی به یک صنعت سودآور و موفق.
o تعامل و منفعت‏رسانی به جوامع میزبان.
o حفاظت و گسترش محیط محلی.

برای ادامه، به کتاب مراجعه کنید.