توسعه اجتماع از طریق گردشگری

نقش اجتماع در سيستم گردشگري: مدل اكولوژيكي برنامه‌ريزي گردشگري مورفي

مورفي به‌عنوان يكي از اولين پيشگامان در زمينۀ جايگاه و نقش اجتماعات در گردشگري شناحته مي‌شود. اولين كار او در 1985 يكي از منابعي است كه داراي بيشترين ارجاع بوده و نقطۀ شروع خوبي براي افرادي است كه به‌دنبال بررسي نقش اجتماعات در گردشگري هستند.همچنان‌كه گفته شد سال‌هاي زيادي از اولين چاپ آن مي‌گذرد و مورفي به‌همراه پژوهشگران ديگر اين كتاب را كامل‌تر كرده كه بسياري از آنها در اينكتاب اشاره شده است.

مورفيدر ملاحظه اجتماعات عمدتاً رويكرد جغرافيايي را در نظر مي‌گيرد، و آنها را از نظر ردپاي طبيعي‌شان بر روي زمين تعريف مي‌كند؛ او همچنين عناصر زماني را نيز در نظر مي‌گيرد (مكان در طول زمان). علاوه بر اين، دل‌مشغولي او در درجۀ اول درمورد اجتماعات مقصد است نه اجتماعات مسافران و يا منشأ آنها.

وي پيشنهادكرد كه گردشگري بايد به‌عنوان بخشي از اكوسيستم اجتماع مقصد شناخته شود ... جاييكه يك اكوسيستم محدوده‌اي از طبيعت است كه شامل موجودات زنده و غيرزنده است كه در اثر مبادلۀ بين اجزاي زنده و غيرزنده، به حيات خود ادامه مي‌دهد.

بخشي از نقاط قوت استفاده از مفهوم اكوسيستم ماهيت ذاتي تعامل است. مورفي همچنين استدلال مي‌كند كه در نظر گرفتن اين رويكرد، آن را براي كاربرد در هر مقياس از اجتماع مقصد به‌اندازۀكافي انعطاف‌پذير مي‌كند.

مورفي دو مدل را ارائه مي‌دهد كه يكي از آنها يك مدل سلسله‌ مراتبي كلي است و دومي نشان مي‌دهد كه چگونه مي‌توان آن را به يك وضعيت خاص (مدل اكولوژيكي) اعمال كرد. به‌خاطر اين بحث، ما تنها مي‌خواهيم به مدل سلسله‌ مراتبي بپردازيم و درصورت لزوم،نمونه‌هايي از مدل اكولوژيكي را خواهيم آورد.

دراين مدل، مورفي سه حلقۀمتداخل در نظر مي‌گيرد كه از مركز توسعه مي‌يابند كه شامل تصميم‌هاي محلي هستند (مانند مشاركت ساكنان و قابليت‌هايمحل)، در حاليكه حلقۀ بعدي به اهداف منطقه‌اي اشاره دارد (نظير مدل‌هاي اكولوژيكي) و حلقۀ بيروني مربوط به اهداف ملي است (سياست‌هاي اقتصادي و اجتماعي). چهار ملاحظۀ اوليه: محيط زيستي، اجتماعي، اقتصادي و كسب و كار، به‌عنوان پره‌هاي چرخ هستند كه از منطقۀ محلي به سطح منطقه‌اي و ملي ارائۀ خارج مي‌شوندهر پره داراي جنبه‌هاي منفي و مثبت براي هر يك از ملاحظات اوليه است. به‌عنوان مثال، ملاحظات كسب و كار به‌طور مستقيم به عنصر مثبت داشتن بازديدكنندگان راضي مربوط مي‌شود، اما اگر بازديدكنندگان از سوي گروه‌هاي محلي‌، منطقه‌اي و ملي به‌عنوان«طعمه» در نظر گرفته شوند، اين امر جنبۀمنفي مستقيم خواهد داشت.

اين مدل (همان‌طور كه مورفي تصديق مي‌كند) بسيار ساده است و قادر به اندازه‌گيري مقدار عناصر مثبت و منفي نيست، ارتباطات پيچيدۀموجود بين همه عناصر را نشان مي‌دهد.

يكي از ميراث اصلي اينكار نسبتاً اوليۀ مورفي تأكيد بر اهميت در نظر گرفتن اجتماعات محلي در هر مرحله از برنامه‌ريزي گردشگري است. او تأكيد مي‌كند كه هرچه مقياس برنامه‌ريزي كاهش مي‌يابد (از حلقۀ بيروني ملي تا حلقۀمحلي داخلي) مشاركت عمومي بايد بيشتر مورد انتظار و تشويق واقع شود.دعوت به برنامه‌ريزي مشاركتي با مورفي آغاز نشد و متوقف نيز نخواهد شد– همان‌طور كه هر متخصص درزمينۀ توسعۀاجتماع مي‌داند، چنين برنامه‌ريزي دشوار و وقت‌گير است، بنابراين اغلب به‌نفع روش برنامه‌ريزي از بالا به پايين، ناديده گرفته مي‌شود.