برنامه‌ ریزی برای محصول گردشگری و توسعه آن چیست و چه اهمیتی دارد؟

توسعه و برنامه‌ریزی محصول (گردشگری)

هدف بیشتر شرکت‌ها داشتن کسب و کاری سودده و مداوم است. برای رسیدن به این هدف، شرکت‌ها باید محصولات و خدماتی را برای برآورده‌ساختن نیازهای مصرف‌کنندگان فراهم آورند و به این طریق از دوام تجارت مطمئن شوند. برنامه‌ریزی برای محصول، در داشتنِ کسب و کاری سودده و مداوم، عنصری ضروری است و اغلب به پنج عمل مناسب اشاره دارد، یعنی برنامه‌ریزی برای نخست داشتنِ محصولی مناسب، دوم ارائه در مکانی مناسب، سوم ارائه در زمانی مناسب، چهارم ارائه با قیمتی مناسب و پنجم ارائه به مقداری مناسب.

محصول چیزی بیش از ترکیب چند مواد خام است. درواقع، محصول مجموعه‌ای از رضایتمندی و منافع مصرف‌کننده است. از این رو، برنامه‌ریزی محصول را باید با رویکردی از دیدگاه مصرف‌کننده در نظر گرفت. ارائة خدمات یا محصولی مناسب ساده نیست، با توجه به اینکه نیازها، خواسته‌ها و تمایلات مصرف‌کننده دائماً درحال تغییرند و نیروهای رقابتی محصول را در یک چرخة زمانی جابه‌جا می‌کنند، چنانکه محصولی در مقطعی موفق بوده است و در زمان‌های بعدی رو به زوال می‌رود و به‌اصطلاح می‌میرد.

شکل  زیر مراحلی را نشان می‌دهد که محصولی جدید از تولد تا زوال طی می‌کند. این مراحل عبارت‌اند از:

1. معرفی؛
2. رشد؛
3. بلوغ؛
4. اشباع؛
5. زوال.

به‌علت تغییرات سریعِ سبک زندگی مصرف‌کنندگان و تغییرات فناوری، چرخة عمر محصولات و خدمات کوتاه‌تر شده‌ است، اما چرخة عمر محصول مفهومی سودمند است که همچنان برای برنامه‌ریزی روشمند به کار گرفته می‌شود. هر مرحله از چرخة عمرِ محصول الزامات بازاریابیِ معین خود است.

چرخۀ عمر محصول

1. معرفی

مرحلة معرفی چرخة عمرِ محصول مخارج هنگفتی را برای فعالیت‌های ترویجی و در رؤیت قرار دادن آن دارد (سودبخش‌ترین زمان برای تبلیغ محصول یا خدمات زمانی است که آن محصول جدید است). از مشخصه‌های فعالیت‌ در این مرحله، هزینة کلان و میزان فروش کم است و هدف برنامة تبلیغاتی تحریک تقاضای اولیه برای محصول است. در این مرحله از چرخة عمر، احتمال شکست محصول بسیار است.

2. رشد

در دورة رشد، محصول یا خدمات مورد قبول مصرف‌کنندگان واقع شده است. پذیرشِ کالا در بازار به این معناست که هم فروش‌ها و هم سودها با نرخ فزاینده‌ای افزایش یافته است و اغلب بازار برای رقبا جذابیت دارد. مخارج ترویجی همچنان هنگفت است، اما تأکید فعالیت‌های ترویجی بر محرک‌های انتخاب‌کنندة نام تجاری برای خرید است تا بر محرک‌های اولیه به‌منظور امتحانِ محصول. در طی دورة رشد، تعداد محل‌های فروش ارائة کالاها و خدمات معمولاً درحال افزایش است و رقبای بیشتری به بازار وارد می‌شوند، اما صرفه‌جویی‌های ناشی از مقیاس در این مرحله محقق می‌شوند و قیمت‌های کالا تا حدی کاهش می‌یابند.

3. بلوغ

محصول بالغ در بازار جایگاه خود را به‌خوبی پیدا کرده است. فروش‌ها احتمالاً همچنان درحال افزایش است، اما با نرخ رشد کمتری از مرحلة قبل این افزایش رخ می‌دهد و شیب رشد آن درحال رسیدن به صفر است. در این مرحله از چرخة عمرِ محصول، بسیاری از فروشگاه‌ها درحال فروش محصولات یا خدمات‌اند و شرکت‌ها می‌کوشند تا راه‌هایی را برای حفظ سهم خود در بازار بیابند. تفرجگاه‌های اسکی در ایالات متحده نمونه‌ای عالی از یک محصول در مرحلة بلوغ است. پس از سال‌ها رشد چشم‌گیر، اکنون تعداد فروش درحال رسیدن به شیبی هموار است و تفرجگاه‌ها به‌دنبال راهکارند تا بتوانند سهم بازار و تمایز در بازار را حفظ کنند.

4. اشباع

در مرحلة اشباع، میزان فروش به حداکثر می‌رسد. محصول یا خدمات تا بیشترین حد ممکن در بازار نفوذ کرده است. تولید انبوه و فناوری‌های جدید قیمت‌ها را بسیار کاهش داده‌، به‌صورتی‌که محصول تقریباً در دسترس همگان است.

5. زوال

بسیاری از محصولات سال‌های متمادی در مرحلة اشباع خود می‌مانند. با این حال، در مرحله‌ای اکثر محصولات از اوج می‌افتند و محصولات جدید جانشین محصولات قدیمی‌تر می‌شوند. در مرحلة زوال، تقاضا به‌شدت افول می‌کند، هزینة تبلیغات کاهش می‌یابد و معمولاً تعداد رقبا کم است. گرچه برای محصولی خاص ممکن است فروش در این مرحله از چرخة عمر مناسب باشد، اخذ سهم بالاتر از بازارِ درحال‌زوال توجیهی ندارد. تفرجگاه‌های چشمه‌های آب‌معدنی در ایالات متحده مثالی مناسب از محصول گردشگری در مرحلة زوال است. از این تفرجگاه‌ها، که دهة 1920 میلادی زمان اوج استفاده از آن‌ها بود، در حال حاضر چندان استقبال نمی‌شود.